Kraljevo, – Proteklog vikenda (31. oktobar do 2. novembra) u Kraljevu su održana dva pažnje vredna kulturna događaja. Prvi je Edukativna radionica za zaštitu pevanja uz gusle, delu projekta Srpskog etnomuzikološkog društva (SED), Edukativne radionice zaštite identifikovanih muzičkih elemenata nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije, usmerenog ka tradicionalnim muzičkim praksama čije očuvanje zahteva posebnu posvećenost – pevanju uz gusle, frulaškoj praksi, sviranju na gajdama i pevanju groktalica.
Udarno, subotnje veče obeležio je koncert Gusle o Velikom ratu za slobodu malog naroda, kojim su guslari Kraljeva i njihovi gosti obeležili godišnjicu početka Prvog svetskog rata.
Projekat Edukativne radionice zaštite identifikovanih muzičkih elemenata NKN predstavlja oblik zaštite koji uključuje organizovano prenošenje iskustava istaknutih nosilaca prakse tradicionalnog pevanja i sviranja polaznicima uz stručnu pomoć etnomuzikologa. Za realizaciju radionice posvećene edukaciji mladih guslara u Kraljevu zaslužni su koordinator ispred SED-a dr Danka Lajić Mihajlović, etnomuzikolog iz Muzikološkog instituta SANU, predavač Boško Vujačić, guslar, a posebno organizator Radovan Peković, predsednik Društva guslara „Žiča“ i nastavnik u Muzičkoj školi „Stevan Mokranjac“ u Kraljevu. Projekat je podržalo Ministarstvo kulture i informisanja RS, ali su zahvaljujući angažmanu ovog entuzijaste u realizaciju uključene brojne institucije i ljudi dobre volje. Vrednost ideje da se u okviru mera zaštite predloženih u okviru upisa pevanja uz gusle na nacionalnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa organizuje radionica u okviru koje će se poučiti i ohrabriti mladi guslari, ali i njihovi učitelji, roditelji i lokalne sredine, prepoznale su Muzička škola „Stevan Mokranjac“, Narodna biblioteka „Stefan Prvovenčani“ i Narodni muzej u Kraljevu. Tako su se praktični i teorijski časovi održavali u funkcionalnom i podsticajnom ambijentu škole, polaznici su se upoznali sa učesnicima radionica Biblioteke u okviru kojih se na različite kreativne načine odvija edukacija o epskoj tradiciji, a obišli su i postavke Muzeja, sa posebnom pažnjom za onu posvećenu Prvom svetskom ratu. U okviru programa Radionice organizovana je i demonstracija izrade gusala, koju je izveo iskusni majstor Milić Šaponjić iz Čačka. Radionici je prisustvovalo dvadeset polaznika-guslara iz različitih mesta u Srbiji, među kojima i dečaci sa Kosova i Metohije, kao i deca iz Srebrenice, što je bio maksimalan broj u odnosu projektni plan. Iako srazmerno kratko, vreme je efikasno iskorišćeno za prenošenje opštih pouka, ali i za individualni rad, a od dugoročne važnosti je podstrek koji je polaznicima doneo rad i druženje sa uglednim guslarom B. Vujačićem, pa se može zaključiti da je cilj Radionice u potpunosti ostvaren. Svi su poželeli da ovakvi susreti postanu redovni i da traju duže, kako bi efekti podučavanja bili još značajniji.
Da je Kraljevo sredina sa velikim interesovanjem za epsku tradiciju pokazuje i poseta koncertu Gusle o Velikom ratu za slobodu malog naroda, koji je s poštovanjem za stradale u tom ratu organizovalo Društvo guslara „Žiča“ u saradnji sa Društvom guslara „Vuk Karadžić“ iz Beograda i Domom Vojske u Kraljevu, a pod pokroviteljstvom Grada Kraljeva. Prema scenariju Milutina Šarca, člana DG „Vuk Karadžić“, program je imao kulturno-obrazovni karakter, podsećao je na istorijske događaje i ličnosti prvenstveno kroz dramsku naraciju i pevanje uz gusle, ali i vokalne i poetske numere. Publika je sa visokim emotivnim nabojem pratila potresne podatke, kao i umetničku ekspresivnost pevanja uz gusle. Posebnu privrženost pokazala je prema „svojoj“ Bojani Peković, mladoj guslarki koja je dala veliki doprinos promociji ovog instrumenta, ali i rodnog grada.
Dani pevanja uz gusle u Kraljevu zauzimaju značajan prostor u kalendaru kulturnih aktivnosti Grada, pa se bez dileme može reći da ova sredina zaslužuje posebno priznanje za očuvanje nacionalnog nematerijalnog kulturnog nasleđa, kao i duhovnosti u savremenom društvu uopšte.
LJBL/dr Danka Lajić Mihajlović, etnomuzikolog
