STUDENICA – Episkop Žički Gospodin Justin sa sveštenstvom, služio je danas liturgiju u manastiru Studenica povodom praznika prepodobnog Simona Monaha, jedne od manastirskih slava.
Prvi srpski kralj Stefan Prvovenčani, kao monah Simon umro je 7. oktobra 1228. godine i sahranjen je u naosu Studenice preko puta svoga oca Simeona Nemanje. Kada je Sv. Sava došao u Studenicu da se pokloni grobu Sv. Simeona 1230. godine, on je preneo telo svoga brata u Žiču, Stefanovu zadužbinu i sedište arhiepiskopije, ali kao mošti objavljenog svetitelja Simona, koje postaju nacionalna relikvija prvog reda. Sa ovom godinom počinje istorija moštiju i ćivota Stefana Prvovenčanog – svetog kralja, neobična istorija prenosa zabeležena kroz sedam vekova od strane biografa, letopisaca i monaha.
Mošti su ostale u Sopoćanima sve do 1687. godine, kada su tokom velikog bečkog rata prilike bile nesigurne i ćivot je prenet u crkvu Sv. arhistratiga Mihaila i Gavrila u Crnoj Reci, gde su ostale sve do 1704. godine kada su vraćene u Studenicu. Mošti je preneo u Crnu Reku Mojsije, kao eklesijar Studenice, koji ih je natrag i vratio, sada kao raški mitropolit. Te godine eklisijar Misailo je popravio turski pokrov za ćivot Prvovenčanog.
Novi ratni talas prelazi preko Srbije za vreme novog austrijsko-turskog rata (1788-1791. godine), kada monasi pred opasnošću od Turaka napuštaju Studenicu noseći mošti Prvovenčanog. Turci su Studenicu napali 7. januara 1790. godine, a monasi preko Jagodine stižu u Beograd gde ostaju od 1. februara do septembra 1790. godine. Prema odluci crkvenog sabora u Temišvaru ćivot biva prenesen u manastir Vojilovicu kod Pančeva, gde će ostati do decembra 1791. godine. Posle Svištovskog mira (1791.), opšta želja je bila da se mošti Prvovenčanog vrate u Srbiju. Turci su takođe želeli povratak da bi se narod umirio, pa su proglasili opštu amnestiju za učesnike u ratu. Raški episkop Joanikije piše karlovačkom mitropolitu Stefanu Stratimiroviću i ovaj dozvoljava prenos. Mošti kreću na put 1. decembra 1791. godine i stižu u Studenicu 5. februara.
Pred prvi srpski ustanak mladi studenički kaluđer Melentije Nikšić počinje da diže nahiju na ustanak, što izaziva gnev Turaka koji 1805. godine napadaju Studenicu pod Sulejman pašom Skopljakom. Monasi beže sa ćivotom u panici uoči samog napada i sa okolnih brda gledaju kako gori manastir. Počinje lutanje kaluđera sa ćivotom i riznicom koje je opisao kaluđer Gerasim:
„Svete stvari gdi bi sohranili
Svete stvari koje smo poneli
Naši stari što nam sačuvali
Svetog dreva i časnoga krsta
Svetog kralja božjeg ugodnika
Svetitelja Save, Simeona
Tu bijaše praznička ikona
Krest u njizi čestniji životvorni
Svetiteljske mnozi utvari
I ostale crkvene potrebe
Petrahilji i svete odežde“
Na kraju se sklanjaju u manastir Vraćevšnicu, gde su ostali šest godina. Vraćevšnica je neka vrsta zbornog mesta za ustanike, gde Karađorđe drži skupštinu „kod svetog kralja“ povodom mira u Bukureštu 1. avgusta 1812.g. Sledeće 1813. počinju opet teška vremena i monasi sredinom septembra te godine kreću sa ćivotom iz Srbije, što izaziva priličan nemir u narodu. Kaluđeri idu prema Beogradu i u grupama prelaze preko Save i Dunava. Prvi prelazi u Austriju arhimandrit Vasilije:
„Svetog kralja u Zemun preneo,
sve crkovne stvari izbavio“
U to vreme u Zemunu je i Karađorđe sa svojima. Njegova žena Jelena darivala je pokrov ćivotu te godine. Mitropolit Stratimirović donosi odluku da se mošti i deset kaluđera koji će ih čuvati, smeste u manastiru Fenek, gde je i napravljen prvi popis riznice. U to vreme iguman je Melentije Nikšić, a s obzirom da je Fenek blizu granice on postaje glavno mesto okupljanja buntovnika-Srba i zato 1815. godine austrijske vlasti prebacuju monahe u Beočin. Na traženje kneza Miloša 28. decembra 1815. ćivot i riznica stigli su u Srbiju u manastir Kalenić.
Od 1833. godine počinju radovi na obnavljanju Studenice, tako da je kivot Prvovenčanog svečano prenet preko Ljubostinje i Dubočice 23. avgusta 1839. i postavljen u Bogorodičinoj crkvi i riznica obnovljena.
Kivot je međutim još jedanput krenuo iz Studenice i to u HH veku. U jesen 1915. godine mošti su pokrenute sa srpskom vojskom i preko Peći, zajedno sa drugim stvarima odnete u Gornji Ostrog odakle je vraćen u Studenicu, posle oslobođenja 1919. godine.
izvor: manastirstudenica.rs
