Pošumljavanjem planine Goč do veće otpornosti zajednice na klimatske promene
Bistrim izvorima, gustim šumama, bogatom florom i faunom, čistim vazduhom i neprocenjivim ekološkim značajem, Goč je više od planine. On je čuvar i saveznik Vrnjačke Banje. Da bi se sačuvalo ovo prirodno bogatstvo i umanjili negativni efekti klimatskih promena, koji se posebno ogledaju u sve učestalijim poplavama koje pogađaju vrnjački kraj, JP „Šume Goč”, pored redovnih aktivnosti, pokreće i brojne nove inicijative i projekte.
Bujične poplave u Vrnjačkoj Banji kao posledica klimatskih promena
Gubitak vegetacije uslovljen klimatskim promenama dovodi do bujičnih poplava. Potoci i reke sa planine Goč formiraju Vrnjačku i Lipovačku reku u čijoj dolini je smeštena Vrnjačka Banja. U većem delu godine ove reke više podsećaju na pitome potoke nego na bujične reke koje mogu da pričine ogromnu štetu. Međutim, usled obilnih padavina, vodostaji ovih reka rastu enormnom brzinom, a njihovo izlivanje dovodi do velikih materijalnih šteta u srcu najpoznatijeg i naposećenijeg banjskog mesta u Srbiji. Isto se dešava i sa rekom najvećeg sliva- Novoselskom, koja nastaje u mestu Sastavci od Ćelijske i Gočke reke. Najveće posledice od vodene stihije u Vrnjačkoj Banji zabeležene su 2014. godine. Nabujale Vrnjačka i Lipovačka reka poplavile su tada čitava naselja. Bujica je odnela sedam mostova, kioske i automobile, a u pojedinim objektima nivo vode je porastao na više od dva metra. Slična situacija ponovila se i narednih godina na celoj teritoriji vrnjačke opštine. Alarm se uključio. Bilo je potrebno preduzeti konkretne aktivnosti i mere koje će dugoročno uticati na smanjenje negativnh uticaja klimatskih promena i povećati otpornost lokalne zajednice na prirodne katastrofe.
Pošumljavanjem planine Goč do veće otpornosti zajednice na klimatske promene
Poznato je da su šume zaštita od velikih voda, te da imaju ogroman značaj za režim nadzemnih i podzemnih voda. One poput sunđera zadržavaju atmosfersku vodu i time olakšavaju borbu sa poplavama u nižim predelima. Kao odgovor na izazove prirode i razorna dejstva poplava, jednu od ključnih inicijativa pokrenulo je Javno preduzeće za gazdovanje zaštitnim šumama Vrnjačke Banje “Šume Goč”. Od 2016. godine, kada je i osnovano, pored redovnih aktivnosti utvrđenih programom poslovanja, prilikom usvajanja šumskih osnova, za gazdinsku jednicu “Goč- Selište” utvrđen je plan da se pošumi oko 100 ha goleti.
“Ova aktivnost nije vezana za redovno popunjavanje zasada pod šumama, već za podizanje novih šuma na površinama gde do sada nisu postojale, zbog sprečavanja erozije, očuvanja vodnih resursa, kvaliteta vazduha, ali i regulacije lokalne klime i smanjenja rizika za nastanak bujica”, ističe direktor JP “Šume Goč”, Ivica Lazarević
Kako je u jednoj godini bilo nemoguće pošumljavanje 100 ha, kreiran je destogodišnji plan koji će, po rečima Ivice Lazarevića, biti realizovan do 2027. godine. Do ove godine, sledeći ovaj plan zaposleni u JP “Šume Goč” pošumili oko 50 ha, odnosno zasadili 125.000 sadnica crnog i belog bora.
“To su “pionirske” vrste koje su se pokazale kao najbolje i najotpornije u ekstremnim uslovima staništa. Mogu da rastu na veoma strmim terenima, dobro podnose sušu i jake vetrove. Sadnice su kontejnerske, iz rasadnika JP “Srbija šume”, sa Stare planine. Istovremeno, ovom sadnjom radi se na oplemenjivanju genofonda, odnosno uvođenju druge genetike. Sve aktivnosti se realizuju uz finansijsku podršku Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede – Uprave za šume, a trenutno se izvodi akcija pošumljavanja goleti, površine od 4 ha, na kojoj će biti zasađeno 10.000 sadnica do kraja godine”, dodaje Lazarević.
Pored ovih aktivnosti, od 2021. godine, u proleće, odnosno u Cvetnoj nedelji, JP “Šume Goč”, u saradnji sa „Kolom srpskih sestara“ i Udruženjem roditelja dece ometene u razvoju, realizuje akcije u koje su uključeni najmlađi građani vrnjačke opštine. Reč je o projektu pošumljavanja, pod nazivom „Srcem za Goč“ čiji je osnovni cilj edukacija od malih nogu. U ovu akciju su uključeni i vrtići, škole i svi ljubitelji prirode koji žele da daju svoj doprinos ozelenjavanju planine Goč. Pošumljava se golet kod releja, gde se na ovaj način, u proseku svake godine zasadi oko 400 sadnica crnog bora.
„ Goč je naše prirodno blago koje moramo sačuvati za generacije koje dolaze. Svaka sadnica koju zasadimo danas, predstavlja investiciju u sutrašnjicu”, ističe direktor JP „Šume Goč“, Ivica Lazarević, naglašavajući ključnu ulogu šuma u sprečavanju nastanka bujica koje su sve učestalije na teritoriji vrnjačke opštine.
Opštinska vlast i građani ujedinjeni u akciji pošumljavanja Goča
Inicijativa “Srcem za Goč” dobila je snažnu podršku i lokalne vlasti, koja je prepoznala značaj očuvanja prirodnih resursa za dugoročni razvoj opštine Vrnjačka Banja.
„Pošumljavanje nije samo ekološka, već i strateška investicija za zaštitu od poplava. Gočka šuma predstavlja prirodnu barijeru koja sprečava nagomilavanje vode u potocima i rekama, čime direktno doprinosimo bezbednosti Vrnjačke Banje i zaštiti naših građana i njihove imovine od mogućih budućih nepogoda”, ističe predsednik opštine, Boban Đurović, po zvanju diplomirani inženjer šumarstva.
Đurović je i inicijator ovogodišnje, najveće akcije pošumljavanja u poslednjih 30 godina, koja je realizovana na Goču. Samo u jednom danu, na vrhu Ljukten, na nadmorskoj visini od 1.216 metara, uspešno je zasađeno 2.000 sadnica crnog bora. U akciju su bili uključeni predstavnici lokalne samouprave, rukovodstva i zaposleni svih javnih preduzeća i ustanova, kao i učenici osnovnih i srednjih škola. Podršku su pružili i predstavnici udruženja građana, kao i brojni stanovnici vrnjačke opštine.
„Pošumljavanje Goča je od ključnog značaja za našu zajednicu. Klimatske promene nas podsećaju da moramo delovati odgovorno i planski, zahtevaju promišljene poteze, a ulaganje u obnovu šuma je korak ka dugoročnoj zaštiti. Svaki pojedinačni doprinos, ma kako mali, može imati veliki uticaj na našu životnu sredinu, zato odlučno i još energičnije nastavljamo dalje”, ističe Đurović.
Opština Vrnjačka Banja preko svojih javnih preduzeća veliku pažnju poklanja i ozelenjavanju urbanih delova. Pored izuzetno dinamičnih redovnih aktivnosti, preko projekata masovne sadnje u Srbiji, usmerenih na unapređenje životne sredine i održivi razvoj, tokom prošle godine posađeno je 80 sadnica lipe duž Lipovačke reke, a ove godine 20 sadnica jasena na potesu od Panoramskog točka prema Hotelu „Breza“.
Malim akcijama do velikih promena
U svetu suočenom s naglim klimatskim promenama, prirodne katastrofe postaju sve učestalije i razornije. Partnerski pristup između različitih sektora: javnog, privatnog i civilnog, omogućava razmenu znanja i resursa, čime se jačaju kapaciteti za smanjenje rizika od prirodnih katastrofa i na loklalnom nivou. Akcija poput pošumljavanja, kakva se sprovodi na planini Goč, doprinosi zaštiti životne sredine i jača otpornost zajednica na potencijalne nepogode. Sve ove akcije poziv su na delovanje, inspiracija za sve da se aktivno uključe u zaštitu svog okruženja, jer naše današnje akcije, u budućnosti mogu značiti razliku između SIGURNOSTI I UGROŽENOSTI!!!
Produkcija ovog sadržaja omogućena je velikodušnom podrškom američkog naroda putem Agencije Sjedinjenih Država za međunarodni razvoj (USAID) u okviru projekta ‘Jačanje otpornosti na prirodne katastrofe i unapređenje strategije pripravnosti’ koji sprovodi Američka agencija CRS sa partnerima Čovekoljublje i Caritas Srbije. Sadržaj je u nadležnosti Čovekoljublja i ne odražava nužno stavove USAID-a ili Vlade SAD-a.
